Có nên coi giáo dục là một ngành kinh doanh, còn “Khách hàng là thượng đế”
Nói đến giáo dục, người Việt Nam ta hay sử dụng một khẩu hiệu đầy nhân văn “Tất cả vì tương lai con em chúng ta”. Còn giới kinh doanh thì quá quen với slogan “Khách hàng là thượng đế”. Nếu xem giáo dục là một ngành kinh doanh dịch vụ đặc thù thì người học vừa là sản phẩm dịch vụ, cũng đồng thời là khách hàng.
Nếu như vậy, có lẽ slogan “khách hàng là thượng đế” mạnh hơn nhiều so với câu “vì tương lai con em chúng ta”. Nghe thì hay nhưng sự thật là con em của ai thì người nấy“vì” thế thôi, bằng chứng là rất nhiều con em Việt Nam đã, đang và sẽ ra nước ngoài du học, thậm chí là từ cấp phổ thông.
Nếu xem học sinh, sinh viên là khách hàng, trường học là một công ty thì thầy cô giáo là những nhân viên kỹ thuật, nhân viên chăm sóc khách hàng, Hiệu trưởng là CEO. Như vậy, mỗi công ty phải xây dựng cho mình triết lý kinh doanh, thương hiệu, chất lượng và cạnh tranh về giá cả… tất cả mọi mặt là để đáp ứng và làm vừa lòng khách hàng. Sẽ không có chuyện thầy cô giáo dạy học sinh không hiểu mà quát mắng, đánh đòn, ngược lại thầy cô phải luôn cập nhật kiến thức, tìm cách dạy mới hay hơn, hiệu quả hơn. Nếu không làm vậy, khách sẽ không chọn và thầy sẽ có thể mất việc.
Các vị lãnh đạo của công ty sẽ không phải chạy theo thành tích ảo vì lợi nhuận của công ty ảnh hưởng đến họ trước tiên. Để thu hút khách hàng, họ sẽ phải đầu tư trang thiết bị, cơ sở hạ tầng, nhân lực, kỹ thuật. Khi đó thì trường học tốt hơn biết bao nhiêu.
“Tiền nào của nấy”
Nếu coi giáo dục là một hình thức kinh doanh dịch vụ, sẽ có cạnh tranh và từ đó là nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm. Điểm quan trọng cần lưu ý rằng đã là kinh doanh thì phải có lợi nhuận, cho nên bạn sẽ phải trả số tiền phù hợp với chất lượng dịch vụ bạn muốn nhận. Nếu bạn cho rằng trường này giá cao mà chất lượng thấp? Tốt thôi, chọn trường khác! Mà những trường như thế cũng chẳng tồn tại được bao lâu trong quy luật cạnh tranh.
Khách hàng sẽ được phục vụ tốt hơn, nhưng bên cạnh đó cũng xuất hiện sự phân hóa giàu –nghèo. Điều này đối với xã hội nói chung là một cái gì đó hơi khó chịu, một chút buồn tủi cho người nghèo. Tuy nhiên đối với từng cá nhân, từng gia đình, đây vẫn là một chuyện tốt và hợp quy luật. Đó là một nguồn động lực để mọi người vươn lên đến cuộc sống tốt hơn, đặt ra nhiều mục tiêu có thể đạt đến hơn trong cuộc sống: Có tiền nhiều – học trường sang; tiền không nhiều – học trường trung bình; nghèo – học trường bèo. Dù là trường bèo thì nó cũng tốt hơn nhiều trường miễn phí như hiện nay.
Dù muốn dù không, dù là khách hàng hay doanh nghiệp thì chỉ khi thật sự làm việc vì lợi ích của chính mình người ta mới có thể tận tâm, tận lực và cảm thấy xứng đáng với những gì mình bỏ ra.
Thầy cô giáo cố gắng dạy tốt hơn để được tăng lương, học sinh cố gắng học tốt hơn để khỏi phí tiền học phí. Một khi đã làm việc vì lợi ích của chính mình thì chất lượng và năng suất tăng là điều hiển nhiên. Đó chính là thương hiệu, là giá trị cốt lõi của nhà trường-doanh nghiệp. Có một câu chuyện được minh họa bằng một ảnh vui thế này: Một bên là một cái áo trắng trơn, giá 5 đồng, bên kia cũng là cái áo trắng đó, thêm một cái logo, giá 50 đồng. Vậy đó, người nghèo mặc áo trắng, người giàu mặc áo có logo, quan trọng là mọi người đều có áo để mặc, không phải mặc áo rách hay ở trần. Đó cũng chính là tác dụng tích cực khi xem giáo dục là một ngành kinh doanh.
Điều này có thực tế không?
Thực tế lắm chứ, người ta làm nhiều rồi! Hiện nay ở Việt Nam cũng xuất hiện nhiều trường quốc tế, trường tư, tuy chất lượng vẫn chưa đồng đều nhưng nhiều trường vẫn tốt hơn các trường công nổi tiếng. Nước ta vẫn còn nhiều người quan niệm rằng trường công thì tốt hơn trường tư, quan niệm đó lỗi thời lâu rồi. Về vấn đề học phí cao thì như đã nói trên “tiền nào của nấy”, nhưng dân ta ngày nay giàu lắm, nếu trong nước không có chỗ cho họ xài thì họ mang tiền ra nước ngoài xài càng lỗ hơn.
Hãy nhìn sự phát triển của các bệnh viện, phòng khám tư nhân thì rõ. Sự phát triển của nó thúc đẩy sự phát triển của chất lượng y tế trong cộng đồng, mang đến nhiều lựa chọn hơn cho người dân, góp phần giảm tải cho các bệnh viện công. Điểm khác biệt lớn nhất chính là chất lượng phục vụ. Làm kinh doanh thì phải khác so với làm bổn phận, làm cho mình thì tích cực hơn là chuyện bình thường!
Nhìn ra thế giới
Chất lượng giáo dục của các nước phương Tây tốt hơn nước ta nhiều, chuyện đó khỏi bàn. Điều khác biệt là triết lý, cách nhìn với giáo dục của họ khác phương Đông. Dưới đây là vài điểm khác biệt thú vị: Trong khi phương Đông chúng ta tôn sư trọng đạo, chúng ta có nhiều bài học, nhiều câu ca dao, tục ngữ, danh ngôn… nói về bổn phận của người học trò, thì ở phương Tây ngược lại, các câu danh ngôn của họ phần lớn là nói về bổn phận của người thầy!
“The mediocre teacher tells. The good teacher explains. The superior teacher demonstrates. The great teacher inspires.” — William Arthur Ward Tạm dịch là: “Giáo viên bình thường nói. Giáo viên tốt giải thích. Giáo viên giỏi minh họa. Giáo viên tuyệt vời truyền cảm hứng.”
Một chi tiết khác là ngày Quốc tế Nhà giáo (World Teaches’ Day) được tổ chức hàng năm vào ngày 05 tháng 10, và nó chỉ bắt đầu có từ năm 1994, trong khi ngày “Nhà Giáo Việt Nam” đã có từ năm 1982. Ngoài ra, nhiều nước trên thế giới cũng không có ngày Nhà Giáo, có nước tổ chức mừng ngày Quốc Tế Nhà Giáo, có nước không tổ chức.
Tóm lại: Nếu xem giáo dục là một ngành kinh doanh chân chính, chất lượng sẽ được nâng cao, mọi người sẽ biết rõ vị trí của mình, làm việc vì lợi ích của mình, đó sẽ là một bước phát triển rất tốt về đào tạo nguồn nhân lực, để nguồn nhân lực của chúng ta dần bớt tụt hậu so với bạn bè trong khu vực và quốc tế.
By LVD
